Iedere bonsailiefhebber wordt vroeg of laat geconfronteerd met een zieke bonsai boom. De bladeren van je bonsai gaan hangen, verkleuren of vallen in het slechtste geval af. Of naalden hebben gele vlekken of verdwijnen als sneeuw voor de zon. Je bonsai boom is duidelijk ziek. Net als bij bomen in de vrije natuur komt het voor dat bonsai bomen worden aangetast door ziekten, schimmels en insecten.
Het is belangrijk om een goede en snelle diagnose te stellen om verdere schade en/of sterfte van je bonsai boom te voorkomen.
Wat zijn oorzaken van een zieke bonsai boom
- Slechte drainage. De luchtcirculatie, wateropname en de opname van voedingsstoffen worden bemoeilijkt. De enige manier om dit op te lossen is door de boom te verpotten.
- Overbemesting of gebruik van verkeerde meststoffen. Houd altijd de juiste concentratie aan.
- Aantasting door insecten. Bladluizen, wolluizen, dopluizen, rupsen, spint en kevers kunnen je boom aantasten.
- Aantasting door schimmels. Denk hierbij aan meeldauw, roest, zwarte vlekkenziekte en wortelrot.
Bij de bestrijding kun je gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen. De middelen zijn verkrijgbaar in een tuincentrum (bijvoorbeeld van de merken Bayer, Luxon en Ecostyle).
Volg bij de toepassing van bestrijdingsmiddelen altijd de instructies in de gebruiksaanwijzing. Voor een optimale werking moet je de behandeling met bestrijdingsmiddelen vaak twee tot drie keer herhalen. Doe dit met een tussenpose van één tot twee weken voor het beste resultaat.
Bladluis
Twee belangrijke zaken voor een goede diagnose van je zieke bonsai boom
- Hoe herken je de ziekte?
- Hoe herken je de ziekteverwekkers? Hoe spoor je ze op?
10 symptomen om de juiste ziekte van je bonsai boom te herkennen
Naast mogelijke symptomen vermelden we een aantal mogelijke ziekteverwekkers
1. De bladeren zijn vervormd
echte meeldauw, bladluizen, tripsen, gallen
2. De bladeren zijn verkleurd
bleekzucht
3. De bladeren worden geel of bruin
wortelrot, schurft, te veel water, te dicht gebladerte, mijten, witte vlieg, dwergcicaden, verwelkingsziekte, grauwe schimmel
4. De bladeren zijn verwelkt
grauwe schimmel, verwelkingsziekte, antrachnose, tripsen
5. Aanwezigheid van necrose op de bladeren
botrytis, coryneum, antrachnose
6. Aanwezigheid van vlekken op de bladeren
schurft, coryneum, roest, meeldauw, mijten
7. De bladeren worden opgegeten
blad etende insecten
8. Aanwezigheid van een stoffige of kleverige afzetting op de bladeren
meeldauw, grauwe schimmel, bladluizen, tripsen, schimmel
9. Aanwezigheid van insecten
witte vlieg, wolluis, bladluis
10. Aanwezigheid van zaagsel
hout etende insecten
15 ziekteverwekkers van bladverliezende bonsai bomen
Je vindt hier een overzicht van de 15 meest voorkomende ziekteverwekkers bij bladverliezende bonsai bomen.
1. Echte meeldauw
Dit is een schimmelziekte die je vooral ziet op de eik, appelboom, esdoorn en meidoorn. Deze ziekte verspreidt zich zeer snel.
Symptomen: bladeren, stengels en soms ook de bloemen zijn bedekt met een kleverige, witte stof.
Behandeling: preventief en bij ziekte. Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
2. Valse meeldauw
Het verschil met echte meeldauw is dat valse meeldauw zich aan de onderkant van het blad bevindt. Deze ziekte verspreidt zich heel snel.
Symptomen: geelachtige, cirkelvormige verkleuringen op het blad (olievlekken).
Behandeling: preventief en bij ziekte. Onmiddellijk na de winter behandelen. Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
3. Bladluis
Bladluizen verschijnen vroeg in het voorjaar vaak op jonge groei. Er zijn witte, zwarte, wollige en groene luizen.
Symptomen: bladluizen scheiden een kleverig speeksel af en zijn gemakkelijk waar te nemen.
Behandeling: bladluizen zijn gemakkelijk te bestrijden. Spuit zowel de boven- als onderkant van de boom. Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
4. Tripsen
Tripsen zijn kleine vliegende insecten. Geel of bruin van kleur. Je ziet ze nauwelijks met het blote oog. Ze leven in groepen en voeden zich met plantensap.
Symptomen: de bladeren zijn bedekt met kleine bleke plekken.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
5. Bleekzucht
Bleekzucht wordt ook Chlorose genoemd. Dit is een een gebreksziekte.
Symptomen: Het blad tussen de nerven kleurt door afbraak van bladgroen geelgroen tot geel terwijl de nerven groen blijven. In de meeste gevallen is er een ijzertekort of een teveel aan water.
Behandeling: geef een meststof met Fe, Mg of Mn.
6. Wortelrot
Wortelrot is een schimmelziekte die zich nestelt in de bodem van de bonsai boom en is vaak het gevolg van een slechte afvoer van water.
Symptomen: Naast verkleuring van de bladeren voelt een deel van de wortels sponsachtig aan en is een onaangename reuk merkbaar. In de kruin kunnen aften verschijnen. Snel ingrijpen is van belang of de boom is ten dode opgeschreven.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
7. Schurft
Schurft is een schimmelziekte die zich voordoet nadat de bladeren lang aan vocht zijn blootgesteld.
Symptomen: Deze ziekte begint met zwarte vlekken op de bladeren die later geel worden. De schors van jonge takken krijgen kleine puistjes die later stadium open barsten.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
8. Mijten
Mijten zijn kleine organismen en zijn familie van de spinnen (kleiner dan 1 mm). Ze bevinden zich aan de onderkant van de bladeren. Mijten zijn onzichtbaar voor het blote oog en komen te voorschijn bij warm en droog weer.
Symptomen: Mijten zijn zuigende insecten. De bladeren verdrogen en worden geel.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
9. Witte vlieg
Dit is een insect dat aan de onderkant van het blad leeft. Volwassen dieren en larven zuigen het sap uit de bladeren waardoor het blad afsterft.
Symptomen: de witte vlieg is gemakkelijk te herkennen. Als je met de bladeren schudt vliegen ze weg. Omdat ze zuigen laten ze op de bladeren kleverige honingdauw achter.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
10. Dwergcicaden
Dwergcicaden leven van plantensappen en zuigen het voedsel op via hun mond die omgebouwd is tot zuigsnuit.
Symptomen: dwergcicaden voeden zich met sap van de bladeren wat verkleuring en verdorring veroorzaakt.
Behandeling: dwergcicaden zijn moeilijk te bestrijden. Een universeel insecticide is een optie. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
11. Verwelkingsziekte
De verwelkingsziekte is een veel voorkomende plantenziekte veroorzaakt door schimmels. Komt vaak voor in natte grond en dringt via de wortels de plant binnen en verstoort de sapstroom waardoor de plant sterft.
Symptomen: de eerste verschijnselen zijn vergeling of verwelking van de bladeren.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
12. Grauwe schimmel
Grauwe schimmel is een parasiet die alle delen van de boom kan aantasten. Hij voelt zich het best in een omgeving met hoge luchtvochtigheid. De aantasting gebeurt dan via kleine wondjes of afgevallen bloemen.
Symptomen: op de aangetaste delen vormen zich eerst bruine vlekken waarop later een grijs schimmelpluis gevormd wordt.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
13. Anthracnose
Anthracnose is een schimmelziekte die zich ontwikkeld tijdens een lange vochtige en warme periode. Inheemse esdoorns en iepen zijn zeer gevoelig voor infectie.
Symptomen: deze verschillen van boom tot boom. De eerste tekenen zijn ronde vlekken op de bladeren. Vervolgens ontwikkelt zich een kankergezwel op de takken die afsterven. De ziekte wordt vaak verward met gallen veroorzaakt door insecten.
Behandeling: Verwijder of verbrand aangetaste delen. Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
14. Coryneum kanker
Dit is een schimmelziekte die de plant binnendringt via snoeiwonden, scheurtjes in de schors, bladschubben en vertakkingen.
Symptomen: een paar verspreide takken krijgen doffe bladeren, die later geel worden, afsterven, bruin worden en afvallen. Op de aangetaste takken komen kankerplekken die zeer veel hars produceren. Groeit de kankerplek rond de tak dan sterft deze af.
Behandeling: bij ernstige aantasting kun je de boom het beste opruimen. Cuperit van Bayer kan als ultiem middel gebruikt worden maar geeft geen garantie op succes.
15. Roest
Dit is een schimmelziekte die ontstaat door een hoge luchtvochtigheid. De sporen worden door de regen en luchtstromen verspreid.
Symptomen: aan het onderkant van het blad ontwikkelen zich oranje of bruine sporenhoopjes. Aan de bovenkant is op dezelfde plaats een gele verkleuring te zien. De bladeren vallen te vroeg af.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
9 ziekteverwekkers van groenblijvende bonsai bomen
Je vindt hier een overzicht van de 9 meest voorkomende ziekteverwekkers bij bonsai naaldbomen en coniferen.
1. Perenroest
Perenroest komt vooral voor bij een aantal jeneverbessoorten. Dit is een schimmel die op het einde van de winter eerst als donkerbruine puistjes op takken of stam ontwikkelt. Vervolgens komt er een gele oranje achtige zwam te voorschijn. Perenroest is zeer hardnekkig en is moeilijk te behandelen. Aangetaste takken dienen onmiddellijk verwijderd en verbrand te worden.
2. Wolluis
De wolluis nestelt zich op de naalden en is te herkennen aan de witte wollige pluislaag waarmee hij zich beschermt. Het beestje heeft het gemunt op het sap maar de schade is minimaal.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
3. Plakker
Dit is een behaarde rups van 5 cm lang die haar eitjes op de boomstammen legt en bedekt met haartjes. De larven eten de naalden op en plukken de conifeer kaal.
Behandeling: verwijder de rupsen handmatig of met een pincet. Je kunt ook gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
4. Zwammen
Je coniferen zijn ernstig ziek als je er zwammen op ziet groeien. Meestal zijn deze schimmels fataal voor de boom omdat je ze pas in een laat stadium opmerkt. Het is één van de meest voorkomende oorzaken van afsterven van houtige gewassen. Symptomen zijn naalden die verkleuren maar niet afvallen.
Behandeling: meestal komt hulp te laat. Desinfecteer de pot voor hergebruik!
5. Takluis
De grijs-bruine takluis (3 à 4 mm lang) tast oudere bomen aan. De coniferen vertonen gele plekken die later bruin worden doordat de beestjes de sappen uit de twijgen zuigen. De takluis is het hele jaar aanwezig maar is actief vanaf april wanneer de eitjes gelegd worden. Een vijftal takluizen kunnen al voldoende zijn om de boom te doden. Je kunt de aanwezigheid herkennen aan de suikerachtige uitwerpselen die het diertje achter laat.
Behandeling: zo snel mogelijk behandelen. Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
6. Rode spint
Deze kleine geel-groene diertjes leggen rode eitjes en zijn vooral actief tijdens een hete droge zomer actief. Hierdoor verkleuren de naalden en vallen ze af.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
7. Taxuskever
Vanaf eind juli/begin augustus zijn de eerste larven van de taxuskever te verwachten. Ze vreten aan de wortels om zich te ontwikkelen.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
8. Cipressenkanker Seiridium
Deze ziekte komt voor bij cipres, juniperus en thuja. Typerend is dat de planten van boven naar onder afsterven. Algemeen verkleuren ze volledig vaal tot geel omdat de sapstroom van de twijgen wordt afgesneden. In een verder stadium komen er kankers op de stammen en er vloeit gom uit de stam.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
9. Botryosphaeria kanker
Zelfde symptomen als cipressenkanker. Deze vorm is ernstiger.
Behandeling: Je kunt gebruik maken van natuurlijke en chemische bestrijdingsmiddelen voor het behandelen van je bonsai boom. Deze zijn verkrijgbaar in een tuincentrum. Lees vooral de gebruiksaanwijzing.
Bronnen:
- Artikel Bonsai Showa Zoutleeuw
- Cursusboek 'Bonsai Beginners Cursus' Bonsaihobby